De piramide en andere mythes

Ik volg ook zeer graag de verrichtingen van de Vlaamse onderwijsdeskundige Pedro de Bruyckere. Alleen al door die naam die zo heerlijk op zijn Vlaams is uit te spreken. Laatst sprak ik hem bij een dag vol interessante lezingen (echt, het bestaat). En ik pikte daar de volgende weetjes op.

Een van de bekendste piramides in de wetenschap is de piramide van Maslow.  Je weet wel met een onderaan ‘Lichamelijke behoeften’ gevolgd door ‘Behoefte aan veiligheid en zekerheid’ daar boven ‘Behoefte aan sociaal contact’ en  ‘Behoefte aan waardering en erkenning’ en tenslotte op de punt ‘Zelfontplooiïng’.

Wat blijkt? Maslow zelf heeft deze begrippen oorspronkelijk nooit in een piramide gezet. Hij vond ook dat het niet klopte. Iemand met een gezondheidsprobleem kan bijvoorbeeld tegelijkertijd behoefte hebben aan schoonheid en waardering. Die piramide is alleen maar ontstaan omdat mensen houden van hiërarchie. Op deze manier impliceert het dat de basis het belangrijkst is en de top maar door weinig wordt bereikt. Dat is een mooi maar bijna onhaalbaar doel dus.

Mensen hebben een zwak voor een piramide. Als je wilt dat mensen jouw verhaal beter vinden dan moet je een aantal termen in een piramide zetten.

Zo is er bijvoorbeeld ook een piramide van hoeveel leerstof er blijft hangen bij verschillende vormen van aanbieden. Je kent het wel het rijtje…
10% bij een klassikale les, 20% als je leest, 30% door audiovisuele middelen, 40% door te demonstreren, 50% door discussie, 75% door te doen 90 % door het aan een ander uit te leggen, en 100% is alleen voor de meester.

Wat blijkt? Er is helemaal geen significant verschil in de effectiviteit afzonderlijke onderdelen. Het is ook geen piramide, het is een vierkant met allemaal even grote blokken. Alles kan even belangrijk zijn.
De kracht zit wel in de afwisseling.

Wat voor mensen ook heel goed werkt zijn ‘De hokjes’
Het blijkt nu eenmaal heerlijk te zijn om anderen en zichzelf te rubriceren in hokjes. Zelfs degenen die zeggen dat ze het niet doen, doen het toch. Zo hoorde ik laatst de geweldige zin:
“Ik geloof totaal niet in horoscopen, maar dat schijnt typisch iets voor een Maagd te zijn.”

Het punt is van de hokjesvorming is wel dat mensen zich ook gaan gedragen naar hun ‘hokje’. Uit onderzoek blijkt dat als je een opdracht geeft waarbij je vermeldt dat die in het algemeen beter door jongens wordt gemaakt, dat zowel jongens als meisjes de opdracht slechter maken. De jongens omdat ze daarom de angst krijgen dat ze slechter dan een meisje presteren. En de meisjes omdat ze denken dat ze toch slechter dan de jongens presteren. Het zijn allemaal variaties op de bekende ‘Self-fullfilling prophecy’.

Door de indelingen houden we ook allerlei mythes in stand. Bijvoorbeeld de mythe dat meisjes slechter zijn in wiskunde en jongens slechter in talen. Of de mythe dat vrouwen kunnen multitasken en mannen niet. Dat jongeren niet meer kunnen lezen. Of een kleine klas beter leert dan een grote.

Het is allemaal hokjes- en piramidedenken.
En het is allemaal niet helemaal waar of soms zelfs helemaal niet waar.

Maar wat ik hier schrijf is dus wel helemaal waar en dat maakt het onderwijs dan wel een heel stuk moeilijker, want als leraar ben je dan dus voortdurend bezig met heel veel tegelijk. En het is allemaal even belangrijk.

Kortom de docent is met recht de ‘homo universalis’, de ‘opvoedkundige duizendpoot’. En daarmee staat voor mij de docent wel degelijk bovenaan in de ‘Piramide van het Belang van Beroepen’.

Jawel, jullie zijn de belangrijkste!!

Geniet van de zeer verdiende vakantie en tot in het nieuwe jaar.