Een bijzonder begin van 2015

Ja, een bijzonder begin van dit nieuwe jaar….En dat heeft niets te maken met goede voornemens of zo. .

Eind december 2014 brachten we de verzorgingsstaat naar z´n eindje. Per 1 januari 2015 zijn we een participatiesamenleving. De verzorgingsstaat, met een overheid die veel voorzieningen garandeerde, is nu veranderd naar een samenleving met meer verantwoordelijkheid en verplichte zelfredzaamheid van de burgers.

Zorg is arbeid!

Hoe voelt het? Merk je het al, dat we een ander tijdperk zijn ingegaan? Draag je zelf verantwoording voor je deelname aan deze samenleving? We krijgen naar verwachting vandaag of morgen allemaal zorg naast arbeid. Zorg voor je partner, voor je ouders, voor onze kinderen, voor vrienden en voor de kennissen uit onze kringen, waar we in de vrije tijd mee omgaan. Zorg omdat je dierbaren bijvoorbeeld ziek zijn geworden. Zieken hebben verzorging nodig, goede gesprekken, vervoer, gezellig gezelschap en huishoudelijke hulp om maar iets te noemen. Je wordt geacht je steentje bij te dragen. Ben je je dat bewust? En kun je het aan? Zorg is arbeid!

Sta je stevig met je zorg in de school?

Zorg naast arbeid hoort bij je privéleven. Maar hoe gaat het op de onderwijsinstelling waar je werkt? Hoe gaat het in de participatiesamenleving met al die jongeren die dagelijks op school zijn? De school is onderdeel van de samenleving en daarom heeft de wet op de participatiesamenleving grote invloed op onze scholen, net als de wet op het passende onderwijs die per 1 augustus 2014 in werking getreden is.

De verantwoordelijkheid als docent, als schoolleider, als schoolinstituut is per 1 januari 2015 gegroeid. We hadden al een zorgplicht naast een plicht voor het geven van onderwijs, maar die zorgplicht lijkt groter te worden. Het maakt onze taak breder, steviger. Net als onze verplichte zelfredzaamheid om op te lossen, waar geen automatische oplossingen meer voor zijn.

Een goede school kent zijn taak en heeft de mogelijkheden gecreëerd om de taak te kunnen volbrengen. Daarbij staat iedereen in stevige schoenen en stevig op de grond.

Arbeidstoeleiding op steeds meer scholen voor beroepsonderwijs boven aan de agenda

Drs. Corian Messing en Drs. Marja Valkestijn, beiden van het Nederlands jeugd Instituut schreven een publicatie ´Arbeidstoeleiding kwetsbare jeugd´(2014) waaruit het volgende citaat komt:

´Met de Participatiewet wil de overheid zich inzetten voor een inclusieve samenleving, waarin iedereen perspectief geboden krijgt op volwaardig burgerschap. Iedere burger moet als volwaardig burger mee kunnen doen en bij kunnen dragen aan de samenleving. Daarbij gaat de regering zo veel mogelijk uit van de eigen kracht van mensen en biedt pas aanvullend ondersteuning waar nodig.

Bij het streven naar participatie voor allen past het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt: een arbeidsmarkt die plaats biedt aan jongeren en ouderen en aan mensen met en zonder beperking. Participatie via arbeid levert een krachtige bijdrage aan sociale, economische en financiële zelfstandigheid, versterkt het gevoel van eigenwaarde en levert een bijdrage aan de sociale cohesie en de economie. In 2014 zijn ongeveer 135 duizend jongeren tussen 15 en 25 jaar werkloos. Met name voor kwetsbare jeugd is het moeilijk een duurzame positie op de arbeidsmarkt te veroveren. Met als gevolg dat hun perspectief op volledige participatie in gevaar komt en zij het risico lopen langdurig buitenspel te komen staan.’

Hier ligt een taak voor ons in het onderwijs. Wij zijn verantwoordelijk voor een grotere en betere toeleiding naar de arbeidsmarkt. Zowel in het transitie onderwijs als in het ´gewone´ onderwijs voor jongeren, die een startkwalificatie of hoger kunnen halen, draait het om kansen creëren. Er zijn veel nieuwe beleidsontwikkelingen rond de toeleiding van jongeren in kwetsbare posities naar een startkwalificatie of de arbeidsmarkt.

In 2013 heeft het ECBO op basis van een onderzoek geconcludeerd, dat er 13 elementen zijn, die samen leiden tot een succesvolle aanpak voor arbeidstoeleiding. De eerste 4 succesfactoren staan hier onder:

1. de leerling individueel benaderen
2. geef al in school de focus op arbeid en arbeidstoeleiding. Ik denk dan persoonlijk direct aan meer en beter LOB aanbieden, naast sterk beroepsonderwijs
3. ontwikkel bij de leerlingen basisvaardigheden. Zoals ´op tijd komen´…deze basisvaardigheden, of werken aan de grondhouding, heeft een duurzamer effect dan het aanleren van een specifiek vaktechnische vaardigheden.
4. geef loopbaanoriëntatie…ik noemde het al bij punt 2.

De overige punten staan te lezen in de publicatie ´Arbeidstoeleiding kwetsbare jeugd´(2014).

Not fighting the old, but building the new

Wat een onrust, zo aan het begin van 2015. Het heeft geen zin om te blijven hangen in oud denken. De wereld verandert. En daarmee het onderwijs dat we moeten geven. We hebben, denk ik, de plicht om:

1. beter en meer LOB te geven. Daarbij moeten we in gedachten nemen de uitspraak van Jouke van Dijk, hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen in NOS Nieuwsuur d.d 020914: “Vijfhonderdduizend banen op mbo-niveau 2 en 3 zullen nooit meer terugkomen. Ook niet na de crisis.
2. stageplaatsen te creëren, als ze niet zijn te vinden en zelfs
3. arbeidsplaatsen te creëren, als ze niet te vinden zijn ( jo-carving).
4. in het overleg tussen gemeenten en samenwerkingsverbanden van schoolbesturen het over leerlingen te hebben
5. zorg te hebben voor het ontzorgen van onze leerlingen.

De echte transformatie naar een participatiesamenleving zal wel langer duren dan een overstap van 2014 naar 2015 lijkt te impliceren. We zullen de komende jaren te maken krijgen met gevoelens van onrust over verlies aan voorzieningen, wrijving over toenemende ongelijkheden en conflicten over inclusief en exclusief denken, kwesties van in- en uitsluiting. Maar er zijn ook uitdagingen en veel kansen te constateren op het gebied van onderlinge betrokkenheid en solidariteit. We krijgen de kans op meer proactiviteit en kunnen eigen initiatief ontplooien. Jongeren kunnen we betrekken bij de arbeidsmarkt, door hen een plek geven op de arbeidsmarkt. We kunnen er samen uitkomen als we zorg zien als arbeid. Dan tekent zich een toekomst af ná de verzorgingsstaat.