Het ‘nieuwe’ vmbo
Vanaf schooljaar 2016-2017 wordt er in het vmbo voor het beroepsgerichte vak gewerkt met profielen en keuzedelen. Verdeeld over 5 sectoren zijn er 10 profielen met elk een aantal keuzedelen. Een leerling volgt een profiel, bestaande uit vier profieldelen, en doet hierin centraal examen. Daarnaast volgt een leerling minimaal vier keuzedelen. Dit mogen ook profieldelen van andere profielen zijn. Leerlingen kunnen, wanneer de school dit aanbiedt, ook profiel- en sector overstijgend keuzedelen kiezen. De keuzedelen worden afgesloten met een schoolexamen. Elk profiel heeft een kern. In de kern zitten de algemene vaardigheden (voor elk profiel gelijk), LOB (voor elk profiel gelijk) en professionele vaardigheden (aansluitend op profiel). LOB loopt als een rode, verbindende draad door alle profielen.
Visie op onderwijs: voorbereidend of verkennend?
Vmbo´s kunnen met deze nieuwe structuur grofweg uit twee mogelijkheden voor het aanbieden van onderwijs kiezen. Ten eerste kunnen vmbo´s er voor kiezen vakgericht onderwijs aan te bieden (leerroutes die aansluiten op mbo). Een profiel en keuzedelen die inhoudelijk raakvlakken met elkaar hebben en aansluiten bij een bepaalde sector op het mbo worden geclusterd in een leerroute. De leerling die deze leerroute volgt wordt voorbereid voor een vervolgopleiding op het mbo. Met name bij de profielen Economie en Ondernemen en Horeca, Bakkerij en Recreatie zijn er mogelijkheden voor het inslijpen van kennis, vaardigheden en houding door de verdiepende keuzedelen bij deze profielen. Maar ook bij andere profielen kunnen leerroutes met doorloop naar mbo gecreëerd worden.
Ten tweede kunnen vmbo´s ervoor kiezen om leerlingen zoveel mogelijk te laten verkennen en keuzegericht onderwijs aan te bieden. Doel is dan dat de leerling na het doorlopen van het vmbo een verantwoorde keuze voor een vervolgopleiding maakt. Scholen die leerlingen willen laten verkennen, krijgen door deze nieuwe structuur daar alle mogelijkheden voor.
Kennismaken met groen en grijs
Welk soort onderwijs (vakgericht of keuzegericht) de leerling ook volgt, het is belangrijk dat hun onderwijs aansluit bij de veranderende maatschappij en het veranderende beroepenveld. Wat is er in de toekomst nodig als belangrijkste set VAKI’s (vaardigheden, attitude, kennis, inzicht) voor nu onbekende beroepen en functies in de nabije toekomst? Binnen het onderwijs wordt in het kader hiervan gesproken over de 21st century skills. Kennisnet stelt dat naast taal, rekenen en de kernvakken, de leerling de volgende skills moet ontwikkelen: samenwerken, creativiteit, ict-geletterdheid, communiceren, probleemoplossend vermogen, kritisch denken en sociale en culturele vaardigheden (kennisnet.nl, 2014). Deze skills moeten dus verweven zijn in de nieuwe beroepsgerichte programma’s, maar moeten waar mogelijk ook al verweven zijn in het onderbouwprogramma.
Naast bovengenoemde skills moet een leerling volgens Kennisnet ook een betrokken, ondernemende en nieuwsgierige houding hebben. Betrokken kan in deze context ook vertaald worden naar duurzaam en verantwoord. Hoe kun je kansen benutten met aandacht voor een beter milieu, meer welzijn voor collega’s en de maatschappij? Juist om leerlingen bewust te maken van groene, duurzame mogelijkheden in de beroepspraktijk is het belangrijk dat alle leerlingen in het vmbo de sector Groen kunnen verkennen op het vmbo. Grijs moet vermengd worden met Groen en andersom moet Groen gecombineerd kunnen worden met Grijs. In de toekomst zullen deze twee werelden steeds meer met elkaar verweven en verbonden worden.
Mogelijkheden voor het samenbrengen van Groen en Grijs
Leerlingen moeten zich tijdens hun hele vmbo-loopbaan kunnen oriënteren op alle mogelijkheden die er zijn. Beperk ze niet in hun exploratie door het aanbod dat je als school in huis hebt. Laat leerlingen in de PPO (praktische profieloriëntatie) bijvoorbeeld oriënteren op het groene en de grijze profielen. Geef ze de mogelijkheid beide ‘werelden’ te verkennen en ervaringen op te doen. Laat ze zien waar beide ‘werelden’ elkaar raken en misschien wel overlappen. En neem in je LOB-lijn bijvoorbeeld de groene en grijze doorstroommogelijkheden mee.
Wat betreft de mogelijkheden om groen en grijs te vermengen in het vernieuwde vmbo: in het conceptwetsvoorstel profielen vmbo is genoemd dat profielen gekoppeld zijn aan licenties. Voor grijze scholen zal het moeilijk worden een licentie voor groen te krijgen. Groen kan, volgens het voorstel, nu alleen aanspraak maken op licenties voor de profielen Groen en voedsel en Dienstverlening en producten. Het profiel Dienstverlening en producten moet dan wel in een groene context aangeboden worden. De mogelijkheden om te oriënteren en verkennen liggen dus bij de keuzedelen. Deze zijn niet aan licenties gebonden. Profieldelen mogen ook als keuzedeel aangeboden worden, mits deze worden afgesloten met een schoolexamen. Op deze manier kan Grijs, Groen aanbieden en Groen, Grijs. Maar deze constructie biedt natuurlijk ook de mogelijkheid om als Grijs en Groen vmbo de handen ineen te slaan. Hoe kunnen we samen het belang van de leerling centraal stellen en hem de mogelijkheid bieden zich breed te oriënteren en een verantwoorde keuze voor zijn verdere (school)loopbaan te kiezen?
Het Ontwikkelcentrum en Edu’Actief maken combinatie Groen en Grijs mogelijk
Om alle leerlingen op het vmbo na te laten denken over duurzame en groene mogelijkheden in de beroepspraktijk hebben het Ontwikkelcentrum uit Ede en Edu’Actief uit Meppel – als belangrijkste leermiddelaanbieders voor grijze en groene beroepsgerichte programma’s- besloten een samenwerking aan te gaan. Deze samenwerking moet scholen optimaal faciliteren in het mogelijk maken Groen en Grijs met elkaar te verbinden, zowel in de praktische profieloriëntatie in de onderbouw, de beroepsgerichte vakken in de bovenbouw als in de doorlopende leerlijn voor LOB.
Platform ‘Verkennen binnen het vmbo
Om de behoeften en mogelijkheden in kaart te brengen hebben het Ontwikkelcentum en Edu’Actief samen met een aantal groene en grijze vmbo’s het initiatief genomen voor het platform ‘Verkennen binnen het vmbo’. Dit platform biedt betrokken bij het onderwijs de mogelijkheid met elkaar in gesprek te gaan over het vermengen van groen en grijs onderwijs.
Op 11 november vond de eerste bijeenkomst van het platform plaats bij Stad en Esch in Meppel waarbij directeuren en directieleden van Dendron (Horst), Groenhorst (Ede), CSG Het Streek, AOC (Oost Doetinchem), AOCTerra (Meppel) en Stad & Esch (Meppel) aanwezig waren. Na een inspirerende keynote van LOB-expert Dirk van der Spoel gingen de aanwezigen aan de hand van actieve werkvormen aan de slag om behoeften en mogelijkheden in kaart te brengen. Er is veel kennis uitgewisseld. Op 3 februari zal de volgende bijeenkomst plaatsvinden die gericht zal zijn op het delen van good practices, het zelf ervaren van de combinatie groen-grijs en het in kaart brengen van verwachtingen van betrokken partijen.
Wilt u ook, samen met de leden van het platform, onderzoeken hoe u uw leerling kunt laten verkennen en kunt voorbereiden in Groen en Grijs? U bent van harte uitgenodigd om de volgende bijeenkomst op 3 februari bij te wonen. Opgeven kan bij Rob van der Ploeg (r.vanderploeg@edu-actief.nl) of bij mij (b.visser@edu-actief.nl).
Meedenken, -praten, halen en brengen kan ook via de LinkedIn-groep ‘Verkennen binnen het vmbo’.
Geef een reactie