De eerste blog van deze special over het leesgedrag van vmbo’ers en mbo’ers ging in op hoeveel deze leerlingen en studenten lezen. Het is een misvatting is dat vmbo’ers en mbo’ers bijna niet meer lezen. Ze lezen weliswaar steeds minder papieren boeken, maar dat wordt gecompenseerd door het digitaal lezen van socialmediaberichten en nieuwssites. Maar in hoeverre verschilt dit digitale lezen van het lezen van een boek?
Wachtend op de bus in het bushokje, tijdens het muziek luisteren, op de bank tijdens het televisiekijken: je ziet jongeren vaak digitaal lezen van hun telefoon. Ze lezen updates op Facebook of berichten van hun vrienden. Maar: ze doen dus ook vaak iets anders tijdens het lezen.
Multitasken
Onderzoek bevestigt dat. In de grafiek hieronder is te zien wat het aandeel ‘singletasking’ is in de gebruikstijd van een medium:
Bron: Alles over tijd, 2012, p.38
Er is te zien dat voor social media 18% van de tijd wordt besteed aan singletasking. Dus omgekeerd wordt ruim 80% van deze tijd multitaskend doorgebracht. In die tijd wordt niet alle aandacht aan social media besteed. Je kunt je voorstellen dat daardoor de afleiding tijdens het lezen groot is.
Tijdens het lezen van hun facebookberichten kijken jongeren bijvoorbeeld vaak tv. Ook bij het fenomeen ‘tweede scherm’ wordt druk gemultitaskt: tijdens het kijken van een televisie-uitzending lees je op een smartphone of tablet extra informatie op een website.
De aandelen van ‘multitasking’ zijn beduidend kleiner voor het lezen van de krant of een tijdschrift. De Leesmonitor rapporteert dat 13- tot 19-jarigen 25% van de boekenleestijd multitaskend doorbrengen.
Snel scannen
Bovendien gaat het bij het lezen op social media vaak om kleine brokjes tekst. Tweets zijn niet langer dan 140 tekens, en app’jes en facebookberichten bestaan vaak ook uit maximaal drie zinnen. En ook al worden niet één, maar meerdere tweets gelezen en niet één, maar meerdere facebookberichten: er wordt vaak meer gescand dan gelezen. Goed te zien aan de vinger die snel van onder naar boven over het beeldscherm veegt. Jongeren zijn dus gewend om korte stukken tekst scannend te lezen.
Lange of korte teksten?
Al met al lijkt het lezen van jongeren dus vluchtiger geworden: ze multitasken en scannen veel. Dan kun je je afvragen of we in het onderwijs vmbo’er en mbo’s tegemoet moeten komen met korte teksten of juist lange teksten moeten aanbieden die een grondigere lezing stimuleren.
Dit lijkt mij afhankelijk van het doel. Wil je de leesvaardigheid van deze leerlingen of studenten verbeteren, bijvoorbeeld bij het vak Nederlands, dan zou ik lange teksten zeker niet vermijden. Maar wil je een leerling of student prikkelen, activeren of pakken en gaat het hierbij meer om de inhoud dan om de leesvaardigheid? Dan zou ik inzetten op korte teksten met tussenkopjes, omdat dit soort teksten aansluiten bij hoe een vmbo’er of mbo’er gewend is te lezen. Wanneer een multitaskende lezer afgeleid is, kan hij met tussenkopjes gemakkelijker terugvinden waar hij was gebleven. En een scannende lezer kan zo de relevante stukken tekst eruit pikken.
Dus korte teksten, met tussenkopjes om een boodschap over te brengen. Niet omdat vmbo’ers en mbo’ers bijna niet meer lezen, maar omdat ze anders lezen.
Geef een reactie