LOB: Uiteindelijk draait het daar om in het onderwijs!

Loopbaanoriëntatie en -begeleiding staat steeds nadrukkelijker in de spotlights. Vanaf 2016 maakt het zelfs integraal deel uit van de nieuwe beroepsgerichte examenprogramma’s in het vmbo. LOB loopt als een rode draad door het programma en daarnaast neemt LOB een centrale plaats in het programma in. LOB zit in de kern van de examenprogramma’s. Deze kern bestaat voor alle examenprogramma’s uit drie delen:  Algemene kennis en vaardigheden, Professionele kennis en vaardigheden en Loopbaan oriëntatie en -ontwikkeling.

Kiezen en Verkennen

Sleutelwoorden binnen LOB zijn wat mij betreft Kiezen en Verkennen. Kiezen is in het leven van een mens waarschijnlijk het lastigste wat er is. Vroeger al toen oma een blik met lekkere koekjes of snoepjes voor mijn neus opende, later hoe laat ik naar huis moest om op tijd te kunnen eten, nog later welke studie ik moest gaan doen na mijn havo-tijd en nog veel later keuzes maken in de liefde. Elke dag moeten er keuzes worden gemaakt door ons. Grote en kleine, belangrijke en onbelangrijke. We doen dat wel overwogen, we doen dat intuïtief. Intuïtief omdat we vaak op basis van ervaring weten wat wel of niet goed voor ons is.

Hoe anders is dat met een leerling van pakweg 12 jaar. Hij of zij moet nog leren wat kiezen is. Sowieso als je iets wilt verkennen. Keuzes maken is te leren, durf ik te beweren, als je dat tenminste actief durft te stimuleren in het onderwijs.

Wie ben ik? Wat wil ik? Wat past bij mij? Waar ben ik goed in? Heb ik wat te kiezen? Durf ik te kiezen? Wat is er te kiezen? zijn slechts enkele vragen waarmee een leerling van 12/13 jaar aan de slag moet. En dat valt niet mee. Het is natuurlijk ook absurd om van een 12-jarige te verwachten dat hij precies weet welke carrièrekant hij op wil. Dat moet hij ontdekken. Leren ontdekken en leren welke keuzes bij je passen en het beste zijn voor jou. Of dat straks een toekomst is in de Zorg, Dienstverlening, Mobiliteit, Horeca of op zee is eigenlijk niet eens zo relevant. Leren wie je bent, wat je kwaliteiten zijn en ontdekken waar je passie ligt. Als dat scherp in het vizier komt, komt de juiste baan en de mooie toekomst vanzelf. Maar hoe ontdek je dat?

Goed LOB-onderwijs

Simpel en eenvoudig: met goed georganiseerd en innovatief LOB-onderwijs. Daar hebben we nog heel wat te winnen in Nederland. Goed LOB-onderwijs vraagt om een heldere onderwijskundige visie bij de schooldirectie, het onderkennen van de noodzaak van goed LOB- onderwijs bij het voltallige docentencorps en het inzetten van inspirerende leerlijnen voor de leerlingen. Een kwalitatief leerarrangement is bij dat laatste net zo cruciaal als het vrijmaken van meer dan 1 luttel uurtje LOB in de week, waarbij een mentor vertelt wat er te kiezen en te verkennen valt.

Zelf ontdekken, zelf aan de slag gaan, zelf reflecteren dat moet de route zijn. Ik ervaar dat aan den lijve met Pleun, mijn bonusdochter. Ze is 14 jaar, doet havo, haalt goede cijfers, maar school is saai. Saai, saai, saai wordt ook door haar klasgenoten bevestigd. Waarom? Het onderwijs is geprogrammeerd door wat anderen (lees ouderen) vinden en denken wat belangrijk is. Maar dat vinden leerlingen niet altijd leuk. Leerlingen willen zelf een deel bepalen van wat zij willen leren: zelf kiezen en zelf verkennen. LOB dus in optima forma. Natuurlijk is het allemaal wat kort door de bocht door leerlingen van 12 jaar zelf de inhoud van het onderwijs te laten bepalen. Maar hoe het wordt aangeboden is een ander issue. Dat kunnen leerlingen heel goed bedenken. En heus dat gaat heel anders dan volwassenen bedenken. Ik ben er van overtuigd dat de uitkomst op termijn dezelfde is: weten wat goed voor je is als jong volwassenen!

Opa spreekt

Mijn leven als gepassioneerd onderwijsman is lang geleden begonnen als docent op het KMBO. Daarna binnen alle onderwijsvormen op alle niveaus gewerkt. In bijna 30 jaar heb ik ervaren -en daar is echt niets aan veranderd- dat leerlingen willen kiezen en verkennen en doen wat ze leuk vinden als ze daartoe worden geïnspireerd. Leuk staat voor mij gelijk aan interesse en passie hebben voor. Of dat nou via een stage, een gesprek, een film, zelf exploreren of wat dan ook wordt aangereikt, maakt niet uit. Zelf ontdekken, en vooral beleven, wat er in de wereld te koop is. Dingen doen waar je interesse ligt en waar voor je belangstelling hebt.

Mocht ik het voor het zeggen hebben als onderwijsminister dan zou de focus niet op profiel(vak)keuzes voor leerlingen binnen het vmbo/havo/vwo komen te liggen, maar op keuzes en het ontwikkelen van 21eeuwse vaardigheden in verschillende beroepscontexten tijdens minimaal 5 uur LOB-onderwijs in de week. Gewoon het vak LOB voor 5 uur op het rooster, elke dag verplicht. En daarnaast elk ander lesuur op het rooster gekoppeld aan de output van dat ene LOB-uur per dag. Misschien gaat mijn kleinzoon Brent, van nu bijna 2 jaar, dat nog beleven in 2025!