Elise van Rijswijk- Hofman is werkzaam binnen het ROC van Nijmegen als docent verpleegkunde. In een serie artikelen neemt zij je mee over hoe je studenten maar ook docenten kunt stimuleren tot zelfregulerend leren.
Intrinsieke motivatie als positieve leerervaring
Elise: ‘Als moeder van een tweeling zie ik bij mijn zoon van negen hoe intrinsieke motivatie bijdraagt aan een positieve leerervaring. Ook als docent geloof ik dat een intrinsieke motivatie leidend is voor effectief leren. Het nemen van regie en het zelf maken van keuzes zijn speerpunten voor het onderwijs van de toekomst. Onderwijs zou moeten aansluiten bij de ontwikkeling en de wensen van studenten. Binnen een klas mag er een differentiatie plaatsvinden in het niveau van leren voor elke student een persoonlijk leerdoel.’
‘Een leven lang ontwikkelen’ is een zin die we binnen het onderwijs en in de beroepspraktijk vaak gebruiken. De basiseigenschappen van een leven lang ontwikkelen hebben raakvlakken met onder andere zelfregulatie in onderwijs, eigenaarschap en inzetten van skills. Er zijn inmiddels veel onderzoeken gedaan door individuele onderwijskundigen en practoraten in het land. Alle onderzoeken geven docenten en ontwikkelaars inzicht in wat de optimale voorwaarden zijn om een leven lang te kunnen ontwikkelen. Alle onderzoeken geven aan dat het onderwijs zal moeten veranderen. Maar hoe pas je dit toe in de praktijk?‘
Kaders en structuur
‘Veel docenten voelen de noodzaak voor een opkomende verandering binnen het onderwijs. Maar hoe ze hieraan vorm moeten geven binnen hun curriculum, lessen en in hun omgang met studenten is nog vaak onduidelijk. In het huidige onderwijs bieden docenten veel kaders en structuur aan hun studenten. Lessen worden klassikaal vormgegeven en iedereen leert volgens het programma gemaakt en aangeboden door de docent. Studenten geven echter aan behoefte te hebben mogelijkheden tot het maken van keuzes. Ze willen meer invloed op het leren en zijn hierbij op zoek naar een docent die hen coacht. Door gebrek aan invloed zijn zij niet gemotiveerd en hebben een externe motivatie (extrinsieke motivatie) nodig om tot leren te komen.’
Leren met leerpleinen
‘Een van de voorbeelden waarin intrinsieke motivatie een grote rol speelt is het gepersonaliseerd leren met leerpleinen. Hierbij worden de eindtermen, bijvoorbeeld voor een periode of opdracht, bekend gemaakt maar hóe je deze eindtermen moet bereiken moet de student zelf gaan ervaren en bepalen. De docent heeft een coachende maar geen sturende rol. Hij is te consulteren of de student kan zich inschrijven voor uitleg. De keuze is aan de student. Echter zien we vaak dat studenten in een leerplein aangeven behoefte hebben aan kaders en structuur. Want het blijkt in de praktijk lastig om zelfsturend aan het werk te gaan. Studenten weten niet hóe ze moeten leren. Ze weten niet wat de feedback van hun docent betekent voor hun leerproces en ervaren daardoor geen succes. Kortom ze zoeken kaders en een rolmodel in plaats van een coach.’
Wat is zelfregulerend leren?
Het gaat bij zelfregulerend leren om een samenspel van cognitieve, metacognitieve en motivationele processen die een leerling inzet en reguleert om zijn eigen leerdoelen te bereiken. Het is een actief en constructief proces waarin een leerling doelstellingen leert te bepalen, zelf initiatief neemt en verantwoordelijkheid leert te nemen voor zijn eigen Leererproces (Zimmerman, 2002).
‘Leven lang skills -tool’
‘Zelfregulerend leren begint met het scheppen van kaders en eindigt met alle voorwaarden van zelfregulatie. Een van de belangrijkste voorwaarden is dat de student en de docent met elkaar in gesprek gaan over hoe ze samen zelfregulerend kunnen leren. Een “leven lang skills” is een tool die daarbij kan ondersteunen. Deze tool bestaat uit vier verschillende menu’s (werkvormen) waar de student een keuze uit kan maken om de leerstof eigen te maken. De docent bespreekt samen met de student voor welk menu hij kiest. De student krijgt door het inzetten van de werkvorm de structuur waar hij behoefte aan heeft en de docent weet welke coaching de student nodig heeft.‘
‘Het menu is zo opgezet dat de student altijd een werkvorm vindt die overeenkomt met zijn skills. De student kiest zelfstandig óf samen met de docent, door een keuze te maken uit het menu, op welke manier hij invulling geeft aan de les. Door het werken volgens aangeboden werkvorm in het menu krijgt student de regie over zijn leren. En deze regie over het leren geeft betrokkenheid en motivatie. Na het leren biedt de tool meta-cognitieve werkvormen om reflectief te leren kijken naar de ontwikkeling die doorgemaakt is. Deze ontwikkeling kan vastgelegd worden in een leermeter, canvas model of systeem wat aansluit bij het curriculum van de school.’
Kortom de ‘leven lang skills’ -tool is een tool om met de student in gesprek te gaan over zijn leerproces en kan ingezet worden tijdens een “leven lang ontwikkelen’.
Bekijk en gebruik de tool hier: https://elisevanrijswijk.wixsite.com/levenlangskills
De tool is van alle scholen, de website groeit met het onderwijs mee. De docenten laten zo eigenaarschap zien in hun professionaliteit wat hen motiveert.
Elise van Rijswijk- Hofman startte haar carrière als verpleegkundige bij de Koninklijke Marine om daarna in het RadboudUMC als neurologie- en kinderverpleegkundige als beroepsbeoefenaar aan de slag te gaan. Het vertellen over haar vak bleek al snel een passie. De stap om te gaan les te geven bleek ook de perfecte volgende stap in haar loopbaan. Momenteel ben is zij werkzaam binnen het ROC van Nijmegen als docent verpleegkunde. Tevens studeert zij in 2020 af aan de opleiding Leraar Gezondheidszorg en Welzijn.
