In het Nederlandse onderwijs toetsen we wat af. Niet zelden gebeurt dit ’s ochtends vroeg, meteen het eerste uur. Waarom zo vroeg? Je kunt toetsen ook later op de dag plannen. Of zijn de leerlingen dan te vermoeid van de schooldag en zullen ze daardoor slechter presteren? Kortom: wat is nou het ideale moment op de dag om een toets af te nemen?
Niet te vroeg
De Volkskrant bericht vandaag over middelbare school De Nieuwe Veste die later is begonnen met de lessen om tegemoet te komen aan de biologische klok van jongeren. Ook wordt er gestart met een rustig programma en wordt nog niet meteen veel concentratie van de leerlingen verwacht. Zoals nodig is bij een lange uitleg van een docent of een toets. Deze keuze is gemaakt op basis van onderzoek op de betreffende school. Leuke noot: dit onderzoek is uitgevoerd door twee leerlingen, in samenwerking met onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen.
Deze twee leerlingen toonden aan dat op toetsen in de vroege ochtend in vergelijking met klasgenoten lagere cijfers gescoord worden door leerlingen die laat in slaap vallen en daardoor korter slapen. Deze groep met een laat chronotype (avondmensen) gaat in de loop van de dag beter presteren. Aangezien pubers vaak een ritme hebben waarbij ze laat in slaap vallen en tijdens de eerste lessen nog slaperig voor zich uit turen is het advies dus om toetsen later op de dag af te nemen.
Maar de ochtendmensen dan?
Volgens het onderzoek zijn de meeste leerlingen avondmensen. Maar nog steeds eenderde blijkt een ochtendmens te zijn. Is het voor deze groep niet beter om juist vroeg op de dag te toetsen? Nee, zo blijkt. Bij ochtendmensen maakt het tijdstip van de toets niet veel uit voor het cijfer.
Niet te laat
Aan de andere kant blijkt uit het onderzoek dat op toetsen gedurende het laatste lesuur van de dag opvallend slechter gescoord wordt. De leerlingen geven hiervoor een verklaring waar geen speld tussen te krijgen valt: leerlingen raffelen tijdens het laatste uur een toets af. Want hoe eerder een leerling een toets af heeft, hoe eerder hij naar huis mag. Laat op de dag toetsen is dus ook niet aan te raden.
En de avondmensen dan?
Tja, die willen ook naar huis.
Dus…
Op de middelbare school worden toetsen daarom nu zoveel mogelijk gepland tussen 11.00 en 15.00 uur. Ik zou zeggen: hoe eerder binnen dit tijdsbestek hoe beter. Zo vermijd je zoveel mogelijk dat de toets in het laatste lesuur valt. Bovendien voorkom je mijn inziens ook een vicieuze cirkel: hoe meer toetsen er laat op de dag gepland moeten worden, hoe later leerlingen vrij zijn. Dat is niet alleen lastig in verband met volleybaltraining en paardrijles. Ik kan me zo voorstellen dat hoe later ze vrij zijn, hoe later ze thuis zijn, hoe minder vrije tijd ze zouden hebben en hoe later ze naar bed gaan om dit te compenseren. En dan zijn we weer terug bij af.
Interessant onderzoek! Leuk om te zien dat scholieren zelf op zoek naar gaan naar verbeteringen in het onderwijs.
In de nabije toekomst kunnen we nog meer gaan kijken naar de persoonlijke wensen en behoeften van de student, wanneer we gebruikmaken van een adaptief leerplatform. Dan kun je als student bijvoorbeeld zelf bepalen wat voor jou het fijnste moment is om een toets te maken.