Gisteren was ik aanwezig bij de Onderzoeksconferentie Weten wat werkt met ict van Kennisnet en het NRO. Een inspirerende dag met veel verschillende onderzoekers die spraken over onderzoek naar digitaal leren en ict. In de 4 keynotes en 16 pitches kwamen verschillende manieren van digitaal leren aan bod waarbij positieve effecten gemeten zijn. Hier volgen naar aanleiding van deze conferentie een aantal concrete tips over ‘wat werkt met ict’ die toepasbaar zijn in de onderwijspraktijk.
Laat leerlingen zelf een instructievideo maken over de stof
Om lesstof te verwerken is het volgens onderzoek van onder andere Tamara van Gog goed om leerlingen zelf instructievideo’s te laten maken. Ze vond bij deze vorm een positief effect op het leerrendement, dat niet aanwezig was bij het schrijven of typen van een instructie. Een verklaring ligt volgens haar in het gevoel van ‘social presence’ wanneer je voor een webcam praat. Je houdt op die manier misschien meer rekening met degene die jouw instructie zal toepassen.
Nog een tip voor de leerling die de instructievideo maakt: er is een positief effect op het leren als degene die uitlegt naar de taak kijkt en af en toe dingen aanwijst.
Biedt leerlingen ondersteuning bij samenwerkend leren op de computer
Leerlingen die samenwerkingsopdrachten maken op de computer hebben baat bij ondersteuning van de docent. Het maakt hierbij niet uit of die ondersteuning taakgericht is of gericht is op samenwerking. Taakgerichte ondersteuning kan bijvoorbeeld bestaan uit hulp bij het maken van een concept map (via bijvoorbeeld www.mindmeister.com/nl) of een tijdlijn (via bijvoorbeeld timeglider.com). Samenwerkingsgerichte ondersteuning kan bijvoorbeeld door het RISA-model aan te leren, dat staat voor Respect, Intelligent samenwerken, Samen beslissen en Aanmoedigen.
Zet educatieve apps en games in
Tijdens de conferentie kwamen verschillende educatieve apps en games aan bod die positieve effecten hebben op het leren. Met de app Hopscotch kun je op een speelse manier leren programmeren. Uit het onderzoek ernaar, waarbij de app vertaald is naar het Nederlands, blijkt dat de leerlingen enthousiast waren, er zelfs in hun vrije tijd mee aan de slag gingen en beter problemen op konden lossen dan de controlegroep. Ook de resultaten van een onderzoek naar Muiswerk zijn positief. Onderzoeker Carla Haelermans benadrukt dat de positieve effecten vooral veroorzaakt worden door het adaptieve karakter van het oefenprogramma, en niet zozeer door het digitale.
Zet ook bij prikkelbare, overgevoelige leerlingen (extra) digitale hulpmiddelen in
Er wordt vaak gedacht dat digitale hulpmiddelen voor prikkelbare leerlingen (met bijvoorbeeld ADHD) juist afleidend zijn en het leerproces niet bevorderen. Maar uit onderzoek naar een voorleesapp met ‘levende voorleesboeken’ blijkt juist dat hiermee het taalniveau van prikkelbare kinderen vergroot wordt. Dit in tegenstelling tot niet-prikkelbare leerlingen, waarbij geen effect optrad. Ga er dus niet bij voorbaat vanuit dat dergelijke digitale hulpmiddelen niet geschikt zijn voor dit soort leerlingen.
Maar… blijf altijd kritisch
Waar de onderzoekers op de Onderzoeksconferentie vooral positieve effecten bespraken, zijn er natuurlijk ook onderzoeken die aantonen dat er geen, of zelfs negatieve effecten zijn van bepaalde vormen van digitaal leren. Blijf dus wel altijd kritisch. Misschien wel het belangrijkste hierbij is dat digitale hulpmiddelen altijd ingezet worden vanuit een goed doordachte achterliggende visie, om digitaal leren zo doelmatig mogelijk te laten plaatsvinden.
Geef een reactie