In deze LOB-special bespreken we hoe je in het vmbo kunt werken aan de vijf loopbaancompetenties van Marinka Kuijpers. Deze vijf competenties bij leerlingen ontwikkelen is, naast loopbaanbegeleiding geven, in het vernieuwde vmbo verplicht. Deze keer: het loopbaandossier. Een verplichte onderdeel van de vernieuwde profielen in het vmbo. Het dossier waarin een leerling bewijst dat hij gewerkt heeft aan de vijf loopbaancompetenties.
Veel vragen over het loopbaandossier in het vmbo
Heb jij ze ook? Vragen over het loopbaandossier?
- Wat zijn de eisen aan het loopbaandossier qua vorm en opbouw?
- Hoe leg ik het loopbaandossier vast als school?
- Hoe gaat het mbo met het loopbaandossier om?
- En hoe wordt mijn leerling erkend in zijn inzet en zijn proces in het loopbaandossier?
- Hoe zorg ik ervoor dat ik als mentor, coach niet steeds hoef te jagen achter het dossier?
- Op welke manier maak ik de leerling eigenaar van zijn eigen proces?
- Hoe zorg ik ervoor als decaan dat alle mentoren de lln begeleiden in dit loopbaantraject?
- Hoe zet ik dit loopbaandossier met de loopbaancompetenties en de bewijsstukken in het PTA zodat het wel overzichtelijk blijft voor mijn collega’s?
- Maar ook hoe zorg ik ervoor dat het geen afvinklijstje wordt!
Het loopbaandossier en de rol van de leerling
LOB en het loopbaandossier: een ware uitdaging voor school, decanen, mentoren, vakdocenten en leerling. Om een leerling eigenaar te laten worden van zijn loopbaanproces, wordt er aan leerlingen gevraagd om een loopbaandossier te ontwikkelen, waarin ze hun loopbaancompetenties in kaart brengen. Laten zien wat ze hebben geleerd op basis van opgedane ervaringen en het loopbaangesprek hierover.
De handreiking bij de nieuwe examenprogramma’s van het vmbo zegt hierover: “De kandidaat maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen door middel van een ‘loopbaandossier’. In een loopbaandossier is opgenomen welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van de ‘loopbaancompetenties’. In het loopbaandossier wordt beschreven bij een aantal uitgevoerde activiteiten:
a. De beoogde doelen
b. De resultaten
c. De evaluatie en conclusie
d. Welke vervolgactiviteiten gepland zijn op basis van de opgedane ervaringen en de daarbij horende conclusies”
Waarmee vult een leerling dat loopbaandossier?
In het loopbaandossier legt een leerling vast op welke manier hij inzicht heeft gekregen in zijn loopbaancompetenties. Het vastleggen kan op verschillende manieren. De reflectie en de bewijsstukken kunnen in een portfolio gezet worden, maar hij kan ook met een LOB-methode aan de slag waaraan een dossier gekoppeld is. Een andere vorm is de loopbaanapp waarin leerlingen hun ervaringen vastleggen en waarin ze reflecteren op de ervaring. Of een combinatie van deze alternatieven.
Wat zijn ‘loopbaanervaringen’?
Als je kijkt naar ervaringen zijn dat ervaringen vanuit de beroepsgerichte vaklessen, binnen en buiten school, ervaringen door een lob-methode zoals Edu4all LOB, maar ook bijvoorbeeld de ervaringen die in samenwerking met vervolgopleidingen door decanen georganiseerd worden. En vlak ervaringen in de privésfeer niet uit. Ouders die vertellen over hun werk en bijbaantjes die leerlingen kunnen hebben. Enorm veel mogelijkheden!
Loopbaangesprek is de sleutel
De sleutel zit in het gesprek. Het gesprek over de ervaringen en de doelen voor het vervolg. LOB is een proces waarin leerlingen betekenisvolle ervaringen opdoen in een praktijkgerichte leeromgeving. En waar zij zelf ook keuzes kunnen maken welke ervaringen relevant zijn. Maar vooral dat zij in gesprek kunnen gaan over deze ervaringen en daardoor zo hun loopbaancompetenties ontwikkelen.
Wanneer beginnen met loopbaandossier?
De basis is een goede visie van een school op LOB. Wat doe je wanneer aan LOB? Met een praktische uitwerking van het nieuwe curriculum voor de beroepsgerichte profielen, waarin LOB verplicht geïntegreerd is. De start van een loopbaandossier is daarmee afhankelijk van de keuzes die een school maakt. Of start automatisch als de leerling begint met beroepsgerichte profielvakmodules of keuzevakken.
Als je je realiseert dat leerlingen in leerjaar 1 en zeker in leerjaar 2 al waardevolle ervaringen op doen die van belang zijn voor de loopbaancompetenties, zou het een natuurlijke start zijn om in leerjaar 1 een begin te maken met het loopbaandossier.
PTA en LOB
In het PTA van de beroepsgerichte vakken leg je vast op welke manier je werkt aan de loopbaancompetenties tijdens het beroepsgerichte vak-deel. LOB in het PTA is daarmee meestal een deel van het gehele LOB aanbod aan de leerlingen.
Bedankt voor het lezen
Dit was mijn laatste blog voor Maakwerkvanonderwijs.nl. Ik hoop dat mijn blogs jullie inspiratie hebben gegeven om LOB goed neer te kunnen zetten binnen je organisatie. In mijn werk als trainer bij de Loopbaangroep, maar ook als decaan en als bestuurder bij de vereniging van schooldecanen, heb ik gezien dat LOB een nieuwe dynamiek geeft voor decanen. Dat er nu echt ruimte en mogelijkheden zijn om in een school samen vorm te geven aan LOB en de leerling daadwerkelijk te begeleiden om eigenaar te worden van zijn eigen loopbaanproces.
Kortom, vmbo: doe recht aan het loopbaanproces van de leerling, waardoor deze zicht krijgt op zijn kwaliteiten en motieven, in beeld heeft welke opleiding, welk werk bij die kwaliteiten past. Maar ook welke stappen genomen moeten worden om bij die opleiding en dat werk te komen en wie in zijn netwerk hij daarvoor in kan zetten.
Ik wens jullie veel succes en dynamiek toe met LOB in de nieuwe beroepsgerichte vmbo–profielen! En mocht je vragen hebben, reageer dan op dit blog.
Inge Kirsten
Dank voor je inspirerende blogs, Inge!