Hoe een onvoldoende als straf kan voelen

De wekker gaat, je kon moeilijk in slaap komen door zorgen voor het proefwerk van de volgende dag. Hierdoor kan je moeilijk wakker worden en dus loop je achter op schema en komt, nadat je je ochtendroutine in recordtijd gedaan hebt, alsnog vijf minuten te laat in de les. “Ga maar een briefje halen” wordt er tegen je gezegd terwijl de les nog niet eens is begonnen. Diezelfde middag is het proefwerk en zoals verwacht haal je een onvoldoende met alle gevolgen van dien. “Als dit zo door gaat, bellen we je ouders” zegt je docent boos. Je gaat na school nukkig naar huis om tv te kijken. “Rotschool, bekijk het maar, ik ga m’n huiswerk echt niet maken” is het gevolg en slechts het begin van de neerwaartse spiraal.

Gek is dat eigenlijk. Denk er maar over na: een leerling zoals hierboven beschreven, krijgt alleen maar straffen voor zijn fouten. Hij wordt onzeker en heeft geen moed meer om het opnieuw te proberen. Terwijl een ander, die makkelijker leert, wel lekker slaapt, op tijd aanwezig kan zijn en zijn toets haalt met een dikke voldoende. En de minder goede student? Die heeft vast ook competenties waarvoor hij beloond kan worden.

Belonen motiveert, straffen maakt onzeker
Stel je eens voor, je hebt een leuke pup die je graag een trucje wil aanleren. Elke keer als hij het goed doet, beloon je hem met wat lekkers. De pup krijgt in de gaten dat wanneer hij op commando gaat zitten, dat hij dan beloond wordt voor zijn goede werk. Binnen een mum van tijd heb je elk trucje aangeleerd. Als je de pup een tik geeft bij elke fout, wordt hij bang en onzeker. Hij durft het niet nog eens te proberen omdat hij niet nog een tik wil waardoor hij verdrietig in zijn mand gaat liggen.

Dit werkt met leerlingen precies hetzelfde. Je wil ze iets aanleren, bijvoorbeeld goed gedrag, respect of natuurlijk de lesstof. Dan straf je ze niet bij elke fout waardoor ze onzeker worden, je beloont ze juist als ze iets goed doen. Want dat motiveert!

Amerikaans beloningssysteem
We hebben allemaal films of series gezien over een middelbare school in bijvoorbeeld Amerika waarin de studenten aan het einde van het jaar bepaalde prijzen en erkenningen krijgen voor bepaalde prestaties. Denk bijvoorbeeld aan de beste voetballer van het schoolteam, de meeste aanwezigheid in de lessen, de hoogste cijfers in een bepaald vak, of juist de meeste inzet voor bepaalde dingen en zo is er voor alles wel een erkenning of prijs te verzinnen. Door studenten te belonen door iets wat ze goed gedaan hebben in de afgelopen periode, motiveer je niet alleen de ‘winnaars’ door hun goede werk voort te zetten, maar je motiveert anderen ook om de volgende keer de prijs binnen te halen. De leerlingen hebben op deze manier iets anders dan cijfers om naartoe te werken, namelijk een erkenning en een gevoel van trots.

Een nieuw leerjaar met nieuwe kansen
Tegenwoordig is er al genoeg negativiteit om ons heen. Je hoeft ’s ochtends alleen maar de krant te pakken of de tv aan te zetten en je wordt weer herinnerd aan de slechte dingen op deze wereld. Laten we daarom meer positiviteit aan het onderwijs toevoegen! Beloon vandaag eens een paar studenten voor hun talenten en kijk hoe ze hierop reageren. Het hoeft niet groots te zijn, als het de studenten maar een gevoel van erkenning geeft.

Je zult zien dat de mogelijkheden eindeloos zijn.