Auteur Geert Bettinger werd samen met voormalige orthopedagoge en consulente en vormingsmedewerker voor het Expertise Centrum Dementie Annemie Van Neck geïnterviewd voor het driemaandelijkse tijdschrift van de Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen. In dit artikel geven zij hun visie en een interessante kijk op hoe je anders kunt kijken naar probleemgedrag.
Ik heb een boek geschreven met als titel: “Door stil te staan kom je verder.” De subtitel luidt: “een andere kijk op ‘probleemgedrag.” Het is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met zorgafhankelijke cliënten. Denk hierbij aan psychologen, orthopedagogen, verzorgenden, begeleiders, verpleegkundigen, mantelzorgers en studenten van opleidingen voor zorg en welzijn.
Waarom schreef ik dat boek?
Er wordt naar mijn mening te gemakkelijk gesproken over cliënten met ‘probleemgedrag’. Tegenwoordig noemen we het ook wel: cliënten met ‘onbegrepen gedrag’. Dit zegt echter onvoldoende over hun werkelijke situatie. Ik heb het altijd een uitdaging gevonden om meer de achtergrond van het gedrag te begrijpen. Zorgafhankelijke cliënten hebben vaak geen woorden of durven deze niet uit te spreken als ze problemen hebben. Zij zullen daarom regelmatig op hun eigen, specifieke manier aandacht ‘moeten’ vragen voor zaken die mis lopen.
In dit boek beschrijf ik mijn visie op de bejegening van en de hulpverlening aan deze cliënten. Eerst zullen wij stil moeten staan bij de signalen die zij ons, al dan niet bewust, met hun gedrag geven.
Er zijn veel theorieboeken geschreven over hulpverlening. De motivatie voor het schrijven van dit boek heeft te maken met mijn verleden. Als kind ben ik seksueel misbruikt. Mede door de pijn en de verwarring vroeg ik toen veel ‘negatieve’ aandacht. Ik kon, mocht, durfde er in die tijd met niemand over spreken. Mede daardoor liet ik veel ‘probleemgedrag’ zien. Ik gaf regelmatig signalen aan de buitenwereld dat er iets mis was, maar deze werden niet of nauwelijks begrepen. Ze werden overigens wel beoordeeld, of zelfs veroordeeld. Veel zorgafhankelijke cliënten vragen ook op een ‘negatieve’ manier aandacht voor hun persoonlijke situatie. Negatieve aandacht zegt mijns inziens alles over de ander en niets over de cliënt. Hoe kun je pijn, verwarring, verdriet en angst, kortom ‘onveiligheid’ labelen als negatief?
Bij signaalgedrag hoort de reactie niet te zijn:
“Stop!”. Onze reactie hoort te zijn: “Onderzoek!”
Negatieve aandacht willen wij als buitenstaanders, waaronder zeker ook hulpverleners, zo snel mogelijk omzetten naar een positieve manier van aandacht vragen. Dit doen we vaak middels operante conditionering. U kent het wel: negatief gedrag afkeuren of negeren en positief gedrag waarderen of belonen.
Tante Roos
Een korte terugblik: in mijn puberjaren speelde zich het misbruik, de mishandeling af. Ik liet regelmatig, onbewust, gedrag zien dat als negatief werd beschouwd. Probleemgedrag volgens velen, signaalgedrag noem ik het nu. In die periode had ik een tante, Tante Roos. Ik hield van haar en zei hield van mij. Ze heeft mij nooit gevraagd wat er met mij aan de hand was.
Ze gaf mij wel het veilige gevoel door het volgende te zeggen: “Ik hoef niets te weten, maar ik zie wel dat er iets is.”
Tante Roos: mijn beste hulpverlener ooit. Zij vroeg niet naar het ‘wat’ maar zag wel het ‘dat’. Ze zag hierdoor mij en daardoor respecteerde ze mijn grenzen en liet ze haar eigen behoefte mij ergens mee te helpen achterwege. Onze relatie was hierdoor veilig.
De deskundige
Daarom is het nu tijd dat we naar de echte deskundige, ‘cliënt’ genoemd, gaan luisteren. Dat we gaan proberen te volgen wat zijn verlangens, wensen en behoeften zijn in plaats van wat zijn problemen zijn. ‘Welk signaal zendt hij uit?’ in plaats van ‘welke problemen heeft hij?’. Of nog erger: ‘Welke problemen hebben anderen – hulpverleners met dit gedrag?” Zolang je een cliënt niet kunt zien als een uniek individu kun je gemakkelijk, onbewust, ongewild over zijn grens gaan. En een professional mag nooit iets onbewust doen: hij moet zich bewust zijn van alle interventies, adviezen en dergelijke. Hij moet zich steeds afvragen: “Ga ik hiermee over de grens van de ander, ‘lok’ ik de cliënt over mijn grens?”
Bij afname van de bundel voor de opleiding verzorgende-IG krijg je naast het boek ‘Door stil te staan kom je verder’ ook het basisboek verplaatsingstechnieken voor zorgverleners cadeau. Met een totale waarde van € 45! Beiden boeken geven de toekomstig professionals in de zorg een extra handvat tijdens hun stages, maar ook zeker in hun professionele Carrière. Angerenstein Zorg & Welzijn bundelt theorie en praktijk om de welzijns- en zorgprofessionals van morgen voor te bereiden op hun toekomst. Lees meer over Angerenstein Zorg verzorgende-IG
Geef een reactie