Voor het schooljaar 2020-2021 zal er een aanvullende lesbrief gratis beschikbaar komen bij de uitgave ITIL-processen voor ICT-beheer, zoals die door Boom beroepsonderwijs binnen het fonds BrinkmanICT.info wordt uitgegeven.

In de lesbrief wordt kort en bondig de ITIL 4 aanvulling, op mbo-niveau, toegelicht voor de docent en student. De lesbrief is vanaf 1 augustus a.s. beschikbaar in de methodewebsite omgeving Docent Service. Vanaf het schooljaar 2021-2022 zal er een nieuwe uitgave ITIL 4 voor het mbo beschikbaar zijn.

In dit artikel leest u meer over de ontwikkelingen van ITIL sinds 1989.

Wat is ITIL?

ITIL staat voor IT Infrastructure Library; jawel een bibliotheek met boeken. ITIL is ontstaan uit een wens van de Britse overheid om de groeiende IT systemen binnen de overheid (lees rekencentra) beter in kaart te brengen om het geheel (o.a. financieel) beheersbaar te houden. Tevens wilde men de goede ‘practices’ die her en der verspreid waren bundelen en delen. Het bibliotheek idee werd ingegeven door de zogenaamde IBM Redbooks_®[1] die het beheer van een mainframe omgeving beschreven. Nog een voordeel zou moeten zijn dat alle verspreidde IT-afdelingen en locaties dezelfde (beheer-)taal gingen spreken.

Een korte geschiedenis

ITIL (de eerste editie); de Britse overheidsorganisatie Central Computing and Telecommunications Agency (CCTA) neemt het initiatief in 1986 om een Government IT Infrastructure Management Method (GITIMM) te ontwikkelen. In 1989 werd dit hernoemd naar ITIL. ITIL bestond uiteindelijk uit een bibliotheek met rond de 40 boekjes.

ITIL (de tweede editie – later V2 genoemd in de volksmond); in de periode vanaf 1997 ontstaat de behoefte om de ITIL practices te updaten en de diverse sets boekjes te bundelen in een aantal grote boeken van A4 formaat. De oriëntatie op processen en processturing kwam centraal te staan. Ook werd de generiek proces verbetercyclus van Demming (Plan, Do, Study, Act) omarmd en werd een eerste stap gezet om de dienstverlening meer centraal te stellen dan het beheer van de technische infrastructuur. Deel 1 uit de serie, ITIL Service Support (ook wel bekend als het grote blauwe boek) werd gepubliceerd in 2000. Er volgde daarna nog een hele reeks andere boeken, ieder met processen en practices gericht op een bepaald thema (bv. Security management).

ITIL (de 2007 editie – ook bij deze versie is geen versienummer gebruikt door de uitgever, maar het werd later bekend als V3) deze editie werd gepubliceerd vanaf 2007. De dienstverlening kwam centraal te staan en verbeeld in de zogenaamde ‘Service Lifecycle’. De processen van V2 plus een aantal aanpassingen en toevoegingen worden gegroepeerd in de vijf fasen van de levenscyclus. Zo is het alom bekende Incident Management te vinden in fase 4 Service Operation.

Tevens werd in fase 5 Continual Service Improvement geïntroduceerd met een sevenstaps verbeterproces.

ITIL 2011 editie; vanaf 2011 werd een update gepubliceerd van ITIL V3. In de kern zou je dit een soort V3.1 kunnen noemen. Er zijn in deze versie geen nieuwe concepten gelanceerd, maar ‘known errors’ uit V3 werden verbeterd en een aantal begrippen en diagrammen aangepast om de consistentie beter te maken.

ITIL 4 editie; voor het eerst krijgt ITIL een officieel versienummer mee. Hieronder beschrijven we in het kort welke impact deze versie heeft (2)

Wat maakt ITIL® 4 anders; of valt dat wel mee?

De eerste ITIL 4 publicaties stammen uit februari 2019.

Het doel van deze editie is om organisaties te helpen bij hun digitale transformatie door een praktische en flexibele basis aan te bieden. ITIL 4 claimt een geheel nieuw digitaal operating model te bieden wat goed aansluit bij moderne digitale practices als DevOPs en Agile.

• Overkoepelend en analoog aan bijvoorbeeld het Agile Manifesto zijn Guiding Principles (richtinggevende principes) toegevoegd.
• De lifecycle heeft plaats gemaakt voor het Service Value System (servicewaardesysteem)
• Processen en best practices zijn nu samen gegroepeerd als Practices.
• People, Process en Technology heeft plaats gemaakt voor de Four Dimensions of Service Management organisatie en mensen, informatie en technologie, partners en suppliers, en Value Streams (waardestromen) and Processes.

Al met al betekent dit een holistische aanpak. We kunnen ons voorstellen dat dit als een algehele revolutie overkomt, maar laten we vooral focussen op de impact die dit heeft op het dagelijkse werk van de MBO geschoolde ICT-medewerker.

Laten we kijken war we alle vertrouwde onderdelen van de vorige versies (met als laatste de 2011 editie) kunnen terugvinden.

• De bekende processen ‘zijn niet echt verdwenen’, maar terug te vinden onder het hoofdstuk ITIL Management Practices. In het Engelstalige ITIL 4 Foundation boek zijn de Practices (met daaronder de bekende processen) slechts summier beschreven. In de praktijk heeft de verdieping daarvan in V3 nog steeds relevantie voor de medewerker.
  • Kanttekening: ITIL Foundation is het meest gevraagde certificaat voor beginnende ICT medewerkers.
• Zaken als Service Value System en Guiding Principles gaan in de echte praktijk pas leven zodra de beginnende ICT-medewerker en rol krijgt in een DevOps team of aan een op Agile Scrum gestoelde projectorganisatie gaat deelnemen.

De MBO kerntaken en werkprocessen van de kwalificatiedossiers anno 2020 zijn dus het meest terug te vinden binnen de ITIL management practices.

Een student die het ITIL Foundation certificaat wil behalen zal nu wel het ITIL 4 examen[3] moeten doen, de ITIL V3 examens zijn uit gefaseerd. Maar, zoals hiervoor benadrukt, moeten we ITIL 4 met name zien als een aanvullende voorbereiding op de digitale werkelijkheid van de moderne ICT organisatie anno 2020.

[1] http://www.redbooks.ibm.com/

[2] http://itservicemngmt.blogspot.com/2007/09/brief-history-of-itil.html

[3] https://www.peoplecert.org/browse-certifications/it-governance-and-service-management/ITIL-1/itil-4-foundation-2565