Een mens dat van jongs af aan meekrijgt dat leren leuk is, blijft zich de rest van zijn leven ontwikkelen. Helaas, in de ‘real world’ werkt het vaak niet zo. Lang niet iedereen omarmt het concept van een ‘leven lang leren’. Voor velen voelt het juist als een vorm van ‘levenslang’.
Ervaringen met leren
Je ervaringen met leren bepalen hoe je de rest van je leven tegen leren aankijkt. Ook de sociale achtergrond speelt mee. Als je een goed stel hersens hebt, er thuis een rijke taalcultuur heerste en je altijd werd gestimuleerd je talent(en) te ontwikkelen en er financieel van alles mogelijk was, is de kans groter dat je de rest van je leven met meer plezier leert. Bij jongeren die faalervaringen hebben meegemaakt in het onderwijs, zie je dat zij door de jaren heen leren als iets vervelends zijn gaan zien. Ze ontwikkelen opvattingen als: ‘School is niks voor mij’ en willen zich niet langer blootstellen aan die situaties. Met alle gevolgen van dien, want de ontwikkeling komt stil te staan. Vaak is er sprake van voortijdig schoolverlaten.
Het begon met een leerachterstand …
Iemand die hier over kan meepraten is Diane, schoonmaakster van beroep. Toen Diane kind was, verhuisde ze van de ene stad naar de andere. Ze kwam terecht op een nieuwe basisschool in groep 7. Hier bleek dat ze een leerachterstand had van drie maanden. Op deze school waren ze al veel verder in een bepaald leerboekje. De ‘oplossing’: Diane kreeg een lesboekje van groep 6. De situatie bleef dus in stand omdat er niets werd gedaan om de leerachterstand weg te werken. Sterker nog, die werd almaar groter. Het probleem werd verschoven. Tegen de tijd dat Diane in groep 8 zat, leerde ze uit een boekje van groep 7. Met een slechte Cito-score en een advies voor laag onderwijs als gevolg. Diane ontwikkelde een aversie tegen alles wat met onderwijs te maken had en met haar vervolgopleiding stopte ze voortijdig. ‘Mijn werkende leven had heel anders had kunnen lopen als ik die drie maanden leerachterstand vanaf het begin – bijvoorbeeld thuis, na schooltijd – had weggewerkt. Maar ja, dat is achteraf.’ Nu op volwassen leeftijd oriënteert Diane zich (gelukkig) alsnog op een opleiding, waarschijnlijk in de kraamzorg omdat dat is wat ze echt wil.
Prestatiecultuur
Een van de oorzaken van faalervaringen is volgens Joseph Kessels onze prestatiecultuur en een strak systeem van toetsing en examinering. ‘In de sportwereld rekenen we onze kwaliteiten uit in gouden medailles. Als je als topsporter een zilveren of bronzen medaille krijgt, heb je een zeer slechte dag. Iets wat we ons soms niet realiseren is dat achter elke gouden medaille tienduizenden verliezers staan. Wil je dit ook in je educatieve systeem? Tien gouden medailles en honderdduizend verliezers? Dat kunnen we ons in een lastige, gecompliceerde samenleving helemaal niet permitteren. Elke uitvaller, elk slachtoffer van selectie en uitsluiting is er gewoon een te veel.’
Geef een reactie