Ervaringen praktijkscholen met pro-diploma

‘De leerlingen hebben nu een toekomstperspectief’

Er komt ook een wettelijk diploma voor leerlingen van het praktijkonderwijs. Dit kondigde minister van Onderwijs, Arie Slob in december 2018 aan. Een aantal vooruitstrevende scholen in Nederland is allang met een pro-diploma bezig. Zowel docenten als leerlingen zijn razend enthousiast. Docenten van drie praktijkscholen vertellen …

Geschreven door Joke van der Wijk

Accent Praktijkonderwijs in Rotterdam en Máximacollege in Ridderkerk zijn in 2017 gestart met het pro-diploma. Samen met alle andere praktijkscholen in de regio bundelden ze hun krachten en ze maakten een mooi plan. Want voor een diploma moet de leerling wel wat doen. Die eisen staan nu zichtbaar en duidelijk op papier voor leerlingen en docenten.

Dianne van den Berg van Accent Praktijkonderwijs: ‘Hier ben ik ontzettend blij mee. Alle praktijkscholen in de regio houden zich aan dezelfde richtlijnen. Daardoor weet je zeker dat elke leerling een goede basis meekrijgt. En de beste kansen heeft zich te ontwikkelen. Door deze opzet kunnen we echt maatwerk leveren.’

In het noorden volgde PRO Emmen een jaar later. Bert Darwinkel: ‘Wij speelden al langer met het idee een diploma in te voeren. Toen vernamen we dat onze collega’s in Rotterdam hier al ervaring mee hadden. Bij hen hebben we veel inspiratie opgedaan. Nu bieden ook wij, als eerste praktijkschool van het noorden, een praktijkdiploma aan. Het draaiboek van Rotterdam hebben we als onderlegger gebruikt voor hoe we het hier in Emmen doen. Ook al is er een enorme variatie in mogelijkheden, vaardigheden en competenties, ik geloof dat het voor elke leerling op het praktijkonderwijs mogelijk is een diploma te behalen.’

Op naar het diploma …

Bij alle deelnemende scholen verloopt het diplomatraject ongeveer hetzelfde, met hier en daar wat accentverschillen. De leerlingen bewaren vanaf het eerste jaar al hun bewijsstukken. Ze weten op dat moment al dat ze deze moeten bewaren voor in het portfolio. En dat dit portfolio nodig is voor het examen. Heel goed voor de motivatie!
Het onderwijs, de lessen en de stagebegeleiding volgt de leerling op school, stage gebeurt buiten de school.

Verder moet de leerling minimaal 80% van de schooltijd aanwezig zijn. Jan Huisman van het Máximacollege: ‘Hier kan iemand serieus op zakken. Ik heb een keer rond de kerst tegen een – erg vaak afwezige – leerling moeten zeggen: “Je hebt dit jaar al geen kans meer om op die 80% te komen.” Helaas kon deze leerling niet meedoen aan het examen.’
Bij onvoldoende aanwezigheid is het eventueel nog wel mogelijk een diploma te behalen. Bijvoorbeeld als er sprake is een positieve ontwikkeling. Of bij bijzondere omstandigheden, zoals ziekte. Dit beoordeelt de examencommissie.

En dan: eindexamen!

Zo werkt de leerling geleidelijk toe naar het eindexamen. Dit bestaat uit drie onderdelen.

Portfolio
Het portfolio is heel belangrijk voor het behalen van het diploma. Vóór de aanvraag van het eindexamen bekijkt de leerling, samen met de mentor, of het portfolio compleet is. Het portfolio bevat toetsbeoordelingen, branchediploma’s, stagebewijzen enzovoort. Met het portfolio laat je zien wie je bent, wat je kunt en wat je geleerd hebt.
Jan: ‘Op het portfolio kun je eigenlijk niet zakken. Als het niet in orde is, vragen we namelijk geen examen aan.’

Eindgesprek
Het eindgesprek is een gesprek over je schoolloopbaan. Dit gesprek voer je met een assessor van een andere school (vanwege de objectiviteit) en je eigen mentor. Het portfolio is hierbij een belangrijke leidraad.

Een officiële afsluiting
Na het eindgesprek beoordeelt de assessor of de leerling geslaagd is. Bij PRO Emmen verklappen ze niet direct na het gesprek of iemand geslaagd is. ‘De leerlingen vinden het belangrijk dat alles rondom een diploma-uitreiking zo officieel en echt mogelijk is’, legt Bert uit. ‘We bellen onze leerlingen daarom op hetzelfde tijdstip dat eindexamenleerlingen van reguliere scholen gebeld worden. Zodat thuis op hetzelfde tijdstip de vlag uit kan (of niet …).

Monica van Loon, ook van het Máximacollege: ‘Wij vertellen de leerlingen wél meteen of ze het gehaald hebben. We willen ze niet laten wachten, want ze zijn vaak zó zenuwachtig. Bijkomend voordeel: de assessor kan direct feedback geven en tops en tips meegeven.’

Alle drie de scholen maken veel werk van de diploma-uitreiking. Er wordt echt een feestje van gemaakt, inclusief speeches, de ouders erbij, studentenhoedjes … Bij PRO Emmen reikte de burgemeester zelfs de allereerste diploma’s uit en ging met de leerlingen op de foto. Ook weer zo’n officieel moment, heel belangrijk voor de eigenwaarde van de leerling.

Veel gemotiveerder

De leerling kent nu de eisen waaraan hij moet voldoen. Voorheen waren die er eigenlijk niet. ‘Er heerste toen een houding van: “Maakt niet uit of ik hier zit en of ik mijn best doe. Het is maar praktijkonderwijs. Ik bereik toch niks”, vertelt Dianne. ‘Ze zien nu wat ze moeten kunnen en kennen en waartoe dat kan leiden. Bijvoorbeeld een doorstroom naar een mbo-opleiding. Daardoor krijgen ze een heel ander gevoel bij deze opleiding. Ze hebben een toekomstperspectief. Dat motiveert enorm!