Ondanks de voordelen die smartphones met zich mee brengen door ze in te zetten in de les (Lees Jokes blog van gisteren Smartphones in de les gebruiken? Zeker weten!) geloof ik toch dat het niet opweegt tegen het voordeel van offline zijn met zijn allen.
Toen we nog offline waren
In het laatste jaar van mijn middelbare schooltijd begon ik eens na te denken over wat ik na mijn examen zou gaan doen. De opleiding Informatica van de Universiteit Utrecht organiseerde een kennismakingsweekend speciaal voor meisjes. Op het programma stonden allerlei leuke activiteiten die zowel met de opleiding als met het studentenleven in het algemeen te maken hadden. Op die manier probeerden ze meer vrouwen te trekken voor een opleiding die voor 99% uit mannen bestond.
Samen met twee vriendinnen gaf ik me op. Niet dat we van plan waren informatica te gaan studeren, maar zo’n gratis weekend leek ons wel leuk. Een van de programma-onderdelen bestond er uit dat we een uur lang in een computerlokaal het internet op mochten. Daar zaten we met zijn drieën achter de computer met voor het eerst een browser open. Wat voor url zouden we eens intypen? (Google zou dat jaar pas opgericht worden). Dat was mijn eerste kennismaking met ‘online’ zijn.
Experiment: een week zonder mobiel
Mijn hele schoolcarrière is dus offline geweest. En niet alleen het mijne, maar dat van iedereen die ik toen kende. Hoe anders is dat nu. Nu hebben praktisch alle leerlingen een smartphone. Ik dacht dat ik me daar wel iets bij voor kon stellen. Totdat ik een serie artikelen las van Johannes Visser op de correspondent over een experiment dat hij met zijn leerlingen uitvoerde: een week zonder mobieltje op school. Ik zou elke docent willen aanraden die reeks artikelen te lezen.
Het verraste me niet dat leerlingen voor alles hun mobiel blijken te gebruiken en dat ze dat veel vaker doen dan hun docenten dat door hebben. Ook verbaasde het me niet dat gedurende het experiment leerlingen socialer naar elkaar toe worden: de docenten hebben opeens veel meer last van geklets in de klas. De meeste leerlingen geven ook aan zich beter te kunnen concentreren en de rust wel te waarderen nu ze niet meer worden gestoord door hun eigen en andermans mobiel. Dat had ik allemaal wel verwacht.
Maar waar ik niet zo bij stil had gestaan was het volgende:
Offline en uitsluitend offline deel uitmaken van een sociale groep is voor een steeds grotere groep mensen een ongekend fenomeen.
Voor deze groep leerlingen was het een nieuwe ervaring.
Iedereen mobielloos
Stel je voor dat je niet gestoord kunt worden, niet omdat je even het geluid uit hebt gezet of je mobiel even hebt uitgedaan, maar omdat je gewoon echt niet kunt beschikken over een apparaat om bereikbaar mee te zijn. Stel je voor dat je geen keus hebt, omdat iemand anders het je oplegt en je dus ook niet de verantwoordelijkheid draagt voor die keuze. Stel je voor dat deze situatie voor iedereen binnen de groep geldt.
Dan hoef je niet bang te zijn om iets te missen zoals nu vaak gebeurt als je in je eentje besluit je mobiel een tijdje links te laten liggen (ook wel fomo genoemd, fear of missing out). Er valt immers niets te missen, want anderen kunnen ook geen berichtjes, filmpjes of foto’s rondsturen. Je kunt een gesprek voeren met een klasgenoot zonder onderbroken te worden door een ringtone. Je kunt ongestoord een moeilijke opdracht in de klas maken zonder dat je wordt afgeleid door knipperende lampjes of oplichtende schermpjes. Je bent vrij van de druk van anderen die je gaan verwijten dat je niet bereikbaar bent of dat je niet snel genoeg reageert. Je hebt momenten dat je even niet weet wat je zou kunnen doen. Je hebt momenten van rust.
De schoolsituatie zoals iedereen van 30 en ouder die gekend heeft. Een situatie die nu niet meer bestaat. Tenzij mobieltjes op school worden geweerd.
Gun je leerlingen die luxe
Ik zou dus zeggen: laat je leerlingen ervaren hoe het is om tijdelijk mobielloos door het leven te gaan. Wellicht helpt die ervaring hen later om in bepaalde situatie hun mobiel te kunnen negeren als dat nodig is bij een bepaalde taak die hun aandacht vraagt. Omdat ze weten wat het oplevert. Gun ze die ervaring en die luxe. De rest van hun leven krijgen ze die kans niet meer.
Geef een reactie